Sunday, January 15, 2012

казак эрдэмтэн эгдүү хөдөлгөв.


Таминь ээ та бүгд Сорхагтани хатны судрыг Ж. Нүрзэд агсан бэлэн будаа болгон бэлдэж өгсөн гурвын гурван ном байдгийг уншиж байгаа биз дээ.  ИНТЭРНОМ ын дэлгүүрт байгаа. Бүх Монгол айл авч уншиж ойлгох хэрэгтэй дээ. Тэгэхгүй бол байсаар байгаад бүр Нэгэн Казак эрдэмтэн гээч  Эзэн Богдийг минь манайх, Монголчууд бол Манжийн үлдэгдэл гээд солиороод уналаа. Хаяанаасаа л хадардаг гэжийш дээ. Монголын нууц товчоог казакууд уншаад 40 хувийг нь ойлгодог байхад Монголчууд өөрсдөө Монгол хэлээ мэддэггүй нь нотолгоо гэнэдээ.
Хэлнээсээ, түүхээсээ бодлоготойгоор салгуулсаныхаа учир хор холбогдлыг одоо та нар ойлгож байна уу??? Казакууд Монголчуудыг бодвол хамаагүй их түүх, соёлтойгоо зууралдаж үлдсэн улс. Үкэ ядахдаа л казак казактайгаа л суух ёстой гэсэн үзэл баримтлалыг машид сахидаг гээ биз дээ. Тэглээ гээд алдаагүйг та бүхэн харж байна. Монголын нууц товчоон 40 хувийг ойлгохтойгоо байх юм. Харин эхлээд Манжууд, дараа нь Оросуудад тоглуулж дууссан Монголчууд  түүхээ мартаад, хэлээ голоод юу сонсож байгаагаа ухаарцгаа.
Тийм л юм бол Хаан Эзэн Казакт сүнсэн биеэрээ залрах нь яасын. Энэ олон Монгол өвөг дээдэс Казакстанд буух нь яагаав.  Энэ Казакуудад СҮНС гэж байдаг гэдгийг хэлж өгөхгүй бол бас болохоо байсан улс бололтойдог. Монголын нууц товчоог 40 хувь ойлгоод уншаад байдаг юм бол  Сорхагтани хатны номыг 60 хувь ойлготугай гээд  уншуулах юмсаан.  Тэр хооронд нь та нар ядахдаа бэлдээд өгсөн Хатны судрыг 100 хувь уншаад өөрсдөө итгэцгээж, Үнэн мөнийг сонсон, Монголын түүхээ судлаарай.  Нэг л өдөр та нар ч Монгол гэж нэргүй болох нь байна. Аягүй бол газар нутгаа ч алдах нь байнадаг. Амьд дээрээ Аянгат би лам болоод багшдаа хөөгдөөд баяжаад бөө болоод тийрэн наагаад авсан түүхийг гүтгүүлэн  бичүүлсэн шүү.
Намайг Амьд энд байхад монголд байх Жүлдүүд нь ингэж гүтгэж чадаж байхад хүний нутгийнхан үхсэн, өндийхгүй гээд Монгол өвгөдийг минь доромжилж дуусахгүй нь зүй ёсны бололтойдог. Хэн тэднийг өмөөрөх юм бэ? Бид өөрсдөө түүхээ мэддэг байж хэлэх үгээ хэлж чадна. Бид өөрсдөө өөрийгөө мэдэж байж бусдаас хамгаална. Бид одоо Үнэн гэдгийг хамгаалж сурах хэрэгтэй байна.  Хамгаалахын тулд өөрсдөө мэдлэгтэй байх нь зүйн хэрэг. Монголоо өмөөрөх босоо ухаан гэж Монголын түүхээ мэдэхээс, өвгөдөө өөрсдөө танихаасаа эхлэхийг анзаарч хараарай.
Хатны сударт дэлхийд анхны амь үүссэнээс эхлээд түүх байгаа шүү. Юу яасны чинь Түрэг мурэг дайтахаас ч өмнөх түүхээс эхэлсэн. Тооны ухааны хүн юм бол тоогоо хэдээс эхэлдгээ нэг санавал барав гэж тэр казак эрдэмтэн.  Анхны амь, хүн Алтайн өндөрлөг ууланд үүссэн. Тэнд эртээ үедээ далай байсан. Үлэг гүрвэл, заан, матрын орон байсан гээд тэнэг хүн ч ойлгохоор бичсэн бий. Үлгэрт ч бий. Мөн тэнд хэн гэж эмгэнээс хэн хэн төрөөд галыг олон, дэлтэй гөрөөс номхруулан адуу малтай болон хаашаа нүүдлэн үржиж олон болов гээд байж байгаа өөрсдөө уншихгүй юу яршиг зүгээр. Аль болох тайлбарлаад байхад зарим нь бүр өөрсдөө уншихгүй байж  бэлэн юм нэхээд худлаа яриад бай гэх юм.
Говь-Алтай ороход Шалын хоолой гэж ёстой нэг дуусдаггүй хачин газраар бүтэн өдөржин давхидаг.  Наран шингэх уулсын цаана Нарлаг өндөр Алтай минь бий гээд л яваад л байхад тэр уулс нь хүрэхгүй мөн хол хачин газар байсан. Хамгийн анхдаа тэр газар Тэнгис, далай л байсан гэдэгт би одоо итгэж байнадаг. Мөн тэнд их олон дун, хясаа гээд л Говь Алтайд байгалийн сонин тогтоцтой түүхт газар маш их бий. Би ямар газарзүйч биш хэн мэдхэв. Лав л энгийн би хүртэл нүдээр харсан болохоор мэддэг Эрдэмтэд нь батлаад бичсэн юмс байдаг байлгүй дээ. Хатан ч Монголын газар нутгийн онцлогийг Дэлхийн  9 мөрний сав газар, Нар Сар Одны төв нутаг, анхны амь үүссэн нутаг Мангдайн орон гээд бичээд тэмдэглээд заагаад өгсөн.
Тэгтэл түүхийг шууд дундаас нь тасалж авчихаад л өөрийнхөөрөө зүтгээд батлаад өнөөхийг нь мэдлэггүйчүүд нь үнэмшээд дагаад намирчих юм. Хамгийн энгийн жишээгээр бодоцгооё. Түүхийг сэтгэх бодохдоо цаг хугацаа, орон зайгаар нь сэтгэж бодож сурмаар.
Эгэл жишээ: Дэлхий бөөрөнхий, амьдрал баяаааан.  Аянгат би нэгэн эцгийн том охин болж төрөхдөө Архангай аймагт төрсөн юм. Гэвч гэрчилгээ авахдаа миний нэрийг солин Баянхонгорт төрснөөр солигдсон түүхтэй. Аянгат бол миний гурав дахь нэр. Аав минь үүнийг хийсэн ч тэр цагт намайг ангуучлах Хар Сүнснээс зайлуулан Буурлууд минь будилуулсан түүхтэйг хожим би сонссон. Эгэл би Монгол гээч газар унахдаа Архангайд төрөн Баянхонгорт  балчир насандаа өсөн, Улаанбаатарт  сургуульд орон, нөхөрт гарч бас өөрөө үржсэн түүхтэй. Гэтэл одоо дэлхийн урд тивд амьдарч байна. Хойшид ч олон газраар явах болно.
Би гээч ганц хүн амьдралын шаардлагаар олон газар орноор амьдарч явсан байгаа биз дээ. Тэгж байтал дундуур нь таслаад л зөвхөн Баянхонгорынх гээд байвал яах уу??? Гэтэл би төрөхдөө Арын сайхан хангайд  төрсөн шүү хөөш. Би амьдарч байсан газар бүртээ хайртай, учир нь миний амьдрал тэр газруудад үргэлжилж, дурсамжууд бичигддэг. Аль нэг нь дутуу бол ямар уйтгартай. Энэ газраас ч би ихийг сурч, ихийг ухаарч, ихийг хийж амилуулж байгаа билээ.
Хэрвээ хичнээн жилийн дараа жинхэнэ Аянгат чинь  Эрдэнэчимэг удган мөнөөсөө мөөн. Хааны улаач хүн юу боллоо гээд эх орноо хаяад хүний нутагт амьдарч байдаг юм.  Ядахдаа л Эрдэнэчимэг нь нүүртэй амтай, барзгар хар биш цагаан, Монголд зурагтаар гарч баталгаажсан. Түүний блог бол Эрдэнэчимэгийнхээ мэдүү гэвэл яах болж байна. Энэ мэт мунхагуудаас болоод би шаал дэмий өөрийн зураг хөргөө тавьдаг болж байна. Уг нь бол би хэн нь ямар хамаатай миний дүрсийг хараад юу өөрчлөгдөх юм. Харин миний Хэлсэн, хийж байгаа ажил нь чухал баймаарсан.
Мөн намайг нилээн хэдэн улс орноор явж Хайрхад тахихыг Буурлууд тушаасан. Намар болтол би хэд хэдэн орноор явахгүй бол болохгүй болчихоод л шинэ ажилтай болсон доо. Тэр болгонд л сарнайтал зургаа л тавиад байхаас даа түвэг зүгээр.  Буурлууд маань энэ бол чиний тэмцэл, байлдах ухааны нэг хэсэг болно доо гээд шоолоод инээж байв. Ил үзэгддэгээрээ хөөрхий би бас хэлмэгдчих юм байна л доо. Байсхийж байгаад л хол уул нуруу, далай явж үйл хийнэ гэдэг тийм амар ажил биш.
Тэгээд тэр болгонд бас зургаа авч тавих болж байгаа нь түвэг л учруулах юм. Уг нь би түшээгүй  буудаг хүн өөрийн дураар хүнд түвэг удахгүй өөрөө яваад л юмаа амжуулчихдаг. Одоо бол алив тэр зураг мургийг нь аваад өг гээд хэн нэгнийг дагуулан чирж явах гэж бас түвэг тарьж байна. Баримттай зураг тавиад байхад л худлаа Монголд байгаа одоо зурагтаар гарч байна гэх хүмүүсийн өөдөөс би бас баримттай зургаа л дахин дахин сайн тавих болж байна даа.
Нэгхэн хүний дөчөн хэдхэн жилийн түүх гэхэд л ийм олон салаагаар гүйсэн, олон орноор дамжсан амьдарсан  байтал бүхэл бүтэн МОНГОЛ улсыг минь яаж ч өөрчлөх гээд, түүхийг нь булаах гээд, юу ч гэж бичиж болох нь тодорхой. Өө бүр шууд л алин хойд галавын Түрэгийн дайралтаас нь таслаад л баталдаг гэжий ш дээ мулгуу чинь. Тоо тэгээс нэг рүү эхлэмээр юм даа. Хүний удам судрыг хүчээр таслан хураах юу вэ тэр одоо.
ЭЗЭН БОГД ЧИНГИС ХААН БОЛ МОНГОЛ ХҮН. ТЭР МОНГОЛДОО ХАЙРТАЙ. ТЭР ӨӨРИЙН ӨВӨГ ДЭЭДСЭЭ БИШРЭН ШҮТДЭГ. АНЧИН ГӨРӨӨЧНИЙ УДАМ ХЭМЭЭН ДЭЭД ӨВГҮҮДЭЭ БҮР АЛСЫН АНХДАГЧААС НЬ ХЭЛДЭГ.
Тэрнээс би хэн баатрын удам бэ, манайханд дарга цэрэг олигтой хүн байгаагүй, би хааны л хүү байх ёстой гэх мэтээр өвөг дээдсээ ялган гадуурхах бол ёс бус үйлдэл. Та энэ дэлхийд төрөөд одоо оршиж байгаа бол таныг үндэслэсэн нэгэн өвөг байгааг л хүндэлж хайрлаж байх ёстой. Тэд байгаагүй бол Хаан ч төрөхгүй. Бөртө Чоно ч  бас л хүнээс төрсөндөг. 
М. О. Н. Г. О. Р. У гэж долоон хүүгийн нэрс гэж хадам буурал хэлж байсандаг.  Бас нэмээд гурван охин байсан анхны тэр эжийд. Эх үрэн гэж эргэх холбоог хэлдэг гээд Хадам Буурал ярьж байсан.  Энэ домгийн учир жанцан нь юу юм бэ? Хадам Буурал хэлж өгөх байлгүй дээ. Үүнийг ярьж байхад би гэдэг хүн Хаан буусан нь Үнэн үү Худал уу, Би солиороод байна уу үгүй юу гээд манарчихсан гайхан асууж байсан үе болохоор  ийм чухал олон юмны салаа утгатай гэж даанч мэдсэнгүй. Би удган болоод ингэж элдвийн юм сараачина гэж хэн мэдлээ. Бусад удгадын адил л байх юм бодсон болохоос аалзны тор шиг амьдралд хөл тавьж байгаагаа мэдээ ч үгүй юм даг.
Юутай ч Отог овгоо мандуулсан гавьяа, алдар нэр  гэж байх ч  үр удмаа үлдээсэн өвөг буурлууд бол үүрдийн үүрд мөнхөд үргэлжлэх гавьяа. Хүн төрөлхтөний алтан хэлхээг таслаагүй Ихэс Дээдэс юм.
Гэтэл сүүлийн үед ГОМО, ЛЕСБИ олшрох нь цэвэр утгаараа хүн төрөлхтөний алтан хэлхээ уламжлал, удамшлыг  үгүйсгэж бузарлаж байна. Миний түрүүн бичсэн нийтлэлд ихэд эмзэглэсэн нэг охин Хөөрхий цаанаасаа тэгээд төрсөн буруугүй, хүний эрх гэж өмгөөлсөн юм.
Хүний эрхийн мунхаглалд тэгш Эрх гэж бий. Тэгвэл тэгш эрхээр нь бодоод үздээ.
Гомо, лэсби бол бэлгийн гаж Дон.  Байгалиас заяасан Жамын дагуу биш түүнийг сөрж зөрж, үр удам төрүүлэх, өсгөх, хүмүүжүүлэх ҮҮРЭГ, ХАРИУЦЛАГА үүрэх ёстойг үл ойшоосон хувийн жаргал цэнгэлээ дээгүүрт бодсон хүмүүс. Цаанаасаа тэгж төрсөн гэх гажигаар бамбай болгож тархи угааж байна. Тэгвэл цаанаасаа тэгж төрсөн учир эрхээ эдлэнэ гэвэл үүргээ номын дагуу биелүүлэх хэрэгтэй бусуу. Тэд өөрсдийн зугаа цэнгэл жаргалаас болоод Өөр нэгэн Эрүүл хүүхдийг золиослох ёс тэгээд хүний тэгш  эрх юмуу. Тэд ижил хүйстэн тул байгалиасаа хүүхэд төрүүлж чадахгүй байж зугаа цэнгэлдээ зориулж өөр эрүүл хүний үр хүүхдийг үрчилж авч өсгөх нь гэмт хэрэг.
Гомо Лесби бэлгийн гаж дон юм.  Тэгвэл бусад гаж донгууд түүний бас нэг хэлбэрүүд болох группээрээ  секс хийх, амьтантай хурьцах, нялх балчир хүүхдүүдийг уруу татах, хүчиндэх, садист маягаар тарчлааж алж байж ханаж цадах таашаал авдаг бусад бэлгийн гаж донтонгуудаа юуны учир хүний эрхтэй оруулахгүй хориулаад өөрсдөө илүү эрх эдлэх гээд байдаг юм бэ? Тэд ч бас тэгээд цаанаасаа төрчихсөн юм гээд холбоо байгуулаад тэмцээд унавал зөвшөөрөх үү?
Нялх нялзрай насанд хүрээгүй хүү, охинтой л зугаацахгүй бол таашаал авдаггүй нь тэр хүний эрх үү,  цаанаасаа л тэгж төрсөн гэж бас өөрийгөө өмгөөлөх үү. Тэдний тархинд байгаа болохоос биенд байгаа юм уу. Хүслээ зөв зохицууулбал барав бус уу. Олны өмнө онцгойрч гайхуулах хэрэг юун. Хүн бүрт л өөр өөрийн асуудал, хүсэл байдаг. Гэвч нийтээрээ ЖАМ гээчид захирагдаж, журам гээчид хамрагдаж байж араатангаас ангижирч, амьтнаас ялгардаг бус уу.
Тэр хууль гаргаад байгаа улс төрчид нь өөрсдөө гаж донтой Гомо нар болоод л  хуульчилж өгч байгааг болох ёстой зөв гэж ойлгоод байгаа юм уу. Тэгш эрхийг гаж Донтнуудад хамааруулж хуульчилж эхэлж байгаа бол бусад гаж Донтнуудаа нэг мөсөн бас ялгахаа болимоор. Хүний тэгш эрх гээ биз дээ.
Хүн тэгш эрхтэй гэсэн байж яагаад 76 нь илүү эрх эдлээд байдаг юм. Энэ хүний эрх гэдэг угаасаа цаанаасаа утга агуулга, санаа, хэрэгжиж байгаа үйл ажиллагаанууд нь хүртэл ялгаварлан хэрэгждэг. Хүний үүрэг,  хариуцлага гэдэг юмыг дурсахгүй зөвхөн эрх ярих нь утгагүй. Ярихдаа бас ялгаварлан хуваадаг жишээнүүд даанч их бий.
Монголын Ганбууш гэж гомо байна. Тэр тэгээд нийгэмд хэрэгтэй ямар ярилцлага өгдөг вэ?  Намайг өдөөд л, зүгээр байлгадаггүй, сайхан таашаал маашаал ч гэнэ үү. Насыг нь ч бодсон ингээд донгосч байх ямар хэрэг байна. Донгосмоор байвал өөрийн орон дотроо хамтрагчтайгаа донгосно биз. Олны өмнө гайхуулан барин донгосч байх ямар хэрэгтэй юм бэ. Түүнд намайг ингэвэл миний үр хүүхэд ичнэ айна, эжий аавыг минь элдэвлэх бий гэсэн сэтгэл алга. Өөрийн эцэг эх, үр хүүхэд элгэн саданд халдах, харамлах, харуусах юмгүй түүнд Монгол нутаг яах нь ямар хамаа байна. Өөртөй нь адилхан соёлтой гомо гадаадууд нь л олон болж Монгол тийм болбол жаргал л байнадаг.
Түүнд амныхаа зоргоор цуурч байхад алдах юм байхгүй. Зөвхөн өөрийнхөө эрх ашиг, хувийн хэдэн минутын жаргалын төлөө бүгдийгээ худалдсан тэр юу гэж донгосох нь тийм өрөвдөлтэй байна уу.  Гаж хувь тавилангаа гайхуулан, өсвөр насныханд буруу үлгэр дууриал үзүүлэх Монголд хэрэгтэй юм уу. Хэдэн сая хүн амтай ялзралд орсон улс биш Хөх Монгол улсын хэдхэн хүний тархийг нь угаах бол туйлын буруу. Энэ бүхэн бол улс орон доройтож мөхөж байгаан л шинж.
Тархиныхаа гэрлийг ажиллуулахгүй бөгснийхөө гэрлийг өнгө өнгөөр солигч нар тэгээд Монголд юу авчирч өгч байгаа юм бэ? Нэг хэрэгтэй түүх сонин дээр бичихгүй мөртлөө өнгө өнгийн бөгсний гэрлүүдийг суртчилдаг сонин сэтгүүл, зурагт хэтэрхий ихсэнээс уншаад юм ойлгохгүй, өөрөө бодох чадвар үгүй, залхуучууд дэндүү их болжээ. Хатуухан хэлэхэд Хөх Монголын Удам угсаа бузартах ёс үгүй. Бусдын бусармагийг дуурайж буяндаа бузар хийгчидээс болж ганц хөлтэй тийрэн МонГул улсад амьдарч байгаагаа сэрж ухаарч, сөрж тэмцэх хэрэгтэй. 
Элдэв буруу суртал ухуулга их байх тусмаа охин чиний хүүхэд, хойч ирээдүй чинь бас нэг Ганбууштай болоод үр удам чинь тасрах сайхан байна уу?  Амьтны хүмүүс ач зээгээ үзээд инээж хөөрөн жаргалтай байхад үнэрлэх ач зээгүй, үргэлжлэх удамгүй  чиний Ганбуушаар удам тасарвал чи яах болж байна. Нөгөө ертөнцөд морилоод Тэнгэрт очино гэж мөрөөдсөний ч гарз. Үргэлжлэх удамгүй хатсаар үндэс угсаа чинь хийсдэг гэж санаж яв.
Ганбууш гэчихжээ бас юуны чинь ГАН гэж энэ чинь эрдэнийн нэр.  Бууш нь бол болж л байна ш дээ.  Америкын нэгэн буумал ерөнхийлөгчийн нэр биз дээ.  Тэр Буушыг хүсдэг байсан юм байлгүйдээ хөөрхий. Эр Эм нь мэдэгдэхгүй ХАМ шинжтэй юм чинь ХАМБУУШ гэвэл барав гэж. Би түүний хэд хэдэн ярилцлагыг уншиж байсандаг. Тэрнийг энийг хүсдэг хясдаг, наашаа цаашаа харахад намирч дагаад байна эрчүүд, би гээч ийм л сайхан хүүхэн, тийм л амттай алим  шүү гэх гээд байсан биз дээ.
 Аягүй бол царай муутай Аянгат над атаархаад ингэж байна гэхийм бол уу. Хааахахаха. Атаархахтай манатай түвэгшээгээд байгаа юм шүү дээ. Юмтай юм бол юмаа нуугаад, сумтай юм бол сумаа гамнаад чимээгүйхэн шиг чихнээс хол, нүднээс далд  амьдар гэмээр байнадаг. Тэрнийг ил донгоссоноос хойш оодорч эхэлсэн ш дээ Гомонууд. Миссээ шалгаруулав Энхриймээ л гэнэ. Юу юу ч билээ сонин мэдээнүүд уралдан нийтлэн байснаас болон хичнээн залуус уруу татагдсан бол доо.
Охидууд минь амаа мэдэж бай. Энэ Монгол улсад чинь ЭР,  ЭМийн харьцаа тэртэй тэргүй асуудал болоод байна. Өссөн ид насны идэр эрчүүдээ бодлоготойгоор Солонгос болон бусад орон луу бөөн бөөнөөр нь явуулж байна. Нэг эрэгтэйд хэдэн хүүхэн оногдоод байна гэчүү???  Монголд гадаад паспортгүй зөвхөн Монголдоо залуус л үлдсэн гээ биз дээ. Хэхэхэ тэд бас гадаад пасс олдвол гарах гэжийгаан. Санаа байгаа. За тэгээд эхнэртэй хөгшин төгцөгүүд ихэнхи нь Монгол эрчүүдийг бүрдүүлсэний улмаас бөөн гэр бүлийн дайн булаацалдаан, салалт, ший дороомоонууд үргэлжилж байна. Гэтэл ядаж байхад Монгол охид мөнгөгүй гээд залуусаа голдог гэлүү.
Голсон юм голд орно гээд эргээд харах үед чинь гологдлууд чинь Гомо болчихсон байвал яахын чи. Хүний өгөр хөгшин хар юм эргүүлээд сайндаа хэдэн халтар төгрөгтэй үлдээд яг амьдраад хань хийе гэтэл хэдэн Гомо үлдсэн байвал яахав чи. Нас чинь явж, үс чинь цайж, шүд чинь сулрахад гон бие гозон толгой хэвээр дуусахнуу. Залуусыгаа Гомо гэх Хар Муу юмнуудаас хамгаалах хэрэгтэй.  Биеэ үнэлдэг эр хүртэл Монголд гарсан гээ биз дээ. Аргаа ч барсан амьтан болдоо чааваас гэж. Төр хатуу чанга байж бодлого барихгүй бол үндэсний аюулгүй байдал гэдэг чинь хоромхон зуур л нурж унаж байгааг хөгшрөхөөсөө өмнө үзэх нь байна шүү охид оо.
Үр үндэсгүй, өгүүлэх юмгүй хүмүүст үндэсний аюулгүй байдал гээч хамаа ч үгүй байдаг юм. Ийм хүн олон байх тусам Монгол гээч үндэстэн М үсэг ч үгүй болно доо. Газрын зурагт бичигдэхгүй, олон улсын нэршилд нэр нь байхгүй болбол ямар байх нуу. Түүхэнд үлдэнэ гэж горьдоно уу? Нэгэнт одоо та нар байхгүй болбол Эзэн Богдыг чинь захын нэг нь манайх гээд л аваад Монгол гэдгийг нь сөнөсөн улс гээд л болоо. Түүхийг гуйвуулах, түүхээ мэдэхгүй байх, буруу зөвийг ялгах бодох чадваргүй харалган байвал чиний сүнс үүнийгээ үүрэн бэдчих болно доо.  Бүхэл бүтэн улсыг устгасан, үндэс угсаагаа үгүй хийгчид хаагуур тэнэж явдаг гэж бодно. Иймээс амаа татацгаа. Бузрыг бүү өмөөрцгөө. Гэгээрч гэрэл хар. Мэдэхгүй бол түүхээ унш, Судар судла.
Монгол эрчүүд чинь миний залуу цагт гадаадад олноороо яваагүй, гаж донтонгууд их биш. Мэддэгээс ганцхан манин Бууяатай байсан болохоор бид чинь Хаааййн муусайн эрчүүд модонд авирч мооданд ороо юу түвэг л байна гээд шилэхээ шилж, шилбэлзэхээ шилбэлздэг байсан юмдаа. Манин Бууяа ч эрээ цээргүй биш мөрөөрөө л амьдарч явдаг хүнийг уруу татаж донгосдоггүй байсандаг.  
Гэтэл одоо яаж байна улсын бодлого алдагдсанаас болж Монгол улс сөнөх магадлал өндөр байна. Ямар сайндаа хужаа барилгачидын өвөр дамжиж яваад гурав тасдуулан хананд шингэж Сүнс нь тэнэж түвэг уддын. Хар түвэг болсон тэр муу хүүхний сүнсийг хөөх гэж бөөн ажил ундарч, хичнээн удаа тух алдсан ш дээ.
13-р зууны үеийн Монголчуудын амьдралд ГОМО байсан гэхнүү. Хайгаад ч олохгүй бизээ. Эрчимээ зөв авдаг, Эрүүл амьдралтай улсуудад илүүдээ гарсан ийм новшнууд төрдөг ч үгүй, байдаг ч үгүй байсан болохоор сургаал номуудад ижил хүйстэнтэйгээ явалдагчын тухай алгаа. Би бүр Хааны хоёр том судрыг гаргаж ирээд л хайлаа алга байна. Манай Буурлууд энэ талаар сонсохыг ч хүсэхгүй уцаарлан  эгдүүцсэндэг. Хааны сургаалуудад завхай, шалигууд, эхнэр нөхрөө панийлдах, дайнд хүчин хийх гэх мэтүүдийг хорьж цаазлан зарлиг сургаалаа хэлсэн нь олон байв. Гэхдээ яахав мэдлэгт дусал нэмэр гээд энэ бусармаг хүмүүс бас мэдэж байхад илүүдэхгүй гээд хэд гурван сургаалыг нь бичиж өгье.
Суу Их Эзэн Богд хэлэхдээ:
Үхсэний хойно үлдэх
Нэр төрөө эрхэмлэ
Үрэгдсэний хойно хоцрох
Үрс хойчисоо хүмүн болго.

Өчүүхэн амиа хичээгчийг
Өөдлөх үйлст түшвээс
Өмөртөл идэж бараад
Уруудах буруутахад хөтөлмү.

Ухаан охор хүмүүн
Орон гэртээ ч төөрмү
Ухаан уужуу хүмүүн
Дэлхий тойровч алзахгүй

Залхуу хүмүн
Зовлонгийн садан
Мунхаг хүмүн
Адгуусны төрхөм

Балчир үрсийн дэргэд
Үйлдэхүйн алив мууг
Бүү үйлдэн сочио
Сэтгэл сэвтэн эвдрүүзээ.

Биеэ засан үл чадагч
Гэрээ засна гэвэл Инээдэм
Гэрээ засан үл чадагч
Төрөө засна гэвэл Шившиг
Үхэхээ хүлээн
Насаа элээснээс
Амьд цагтаа
Сайныг бүтээвэл
Үрэгдсэний хойно
Сайнаар дурсаж
Олны сэтгэлд
Сэрүүн үлдмү

Жаргал хэмээхүй
Хүмүн бүрийн
Насан туршийн
Хүслэн аж
Жаргалд ташууран
Мунхарах ахул
Нэгэн наснаа
Зовох буй за.

Өөдлөхөд санах сэрэх аж
Уруудахад унтах хэвтэх аж
Нойр хэмээхүйг сэрж бармуй
Уруудах хэмээхүйг сэхэж давмуй.

Нартад төрөөд
Нэр төр эс олвол
Хэвлээс унаад
Хүмүнжиж эс өтөлбөл
Хүн төрөл олсны
Хэрэг тус юун буй.

Нэр алдар хэмээх
Аху төр адил эрхэм
Нэр, төр хоёроо
Аминаас илүү дээдэл

Нэр хугарснаас
Яс хугартугай
Алдар гутсанаас
Амь тасартугай

Эцгээс үлээх
Өвийн дээд
Эрхэм сайн
Нэр төр буй за

Эхээс үлдээх
Өвийн дээд
Энэрэл хайр
Журамт ёсон буй за

Өөрийн гэмийг
Өгүүлсэн хүнд
Өс бүү санагтун
Өргөн хүндлэгтүн

Сайн үйл хэргийг
Мунхаг үл бүтээмүй
Сайн нэр төрийг
Муу үйлээр үл олмуй

Эрүүл биеэ
Эс асарваас
Эвдэрсний хойно
Энэлэн гэмшмүй

Зээк Хааны нэр төртэй холбоотой сургаал үгсүүдээс түүвэрлэв.  Та нар өөрийн удам судраа Асаа шооруу шиг алдаршуулан Монгол хүн гэж бахархуулахыг хүснэ үү.  Сэр-Од, Гүндэгмаа, Сувд, Бадарууган гээд л маш олон сайхан хүүхдүүдтэй болон хайрлан бахархан омогшиж баймаар байна уу
Хамбууш шиг хорчийтэл будаж чавганч ч юм уу өвгөн ч юм уу  болчихоод ижил хүйстэнгээ харж байж л  бөгсний гэрэл  анивчин асдаг гэж яриулан харж суумаар байна уу өөрсдөө мэдваа. Нэг бол Мянганбаяр шиг газраа ухан зарж, улсын өрний мөнгөөрөө өөрөөсөө нялх үрсүүдийг уруу татан бузарлан хаядаг гаж Донтой Мянганбузар, түүнийг нь мэдсээр байж Мэдэн будилан жирэмсэн болон хаягддаг мөнгөний шуналтай залуу хүүхнүүдийн эцэг эхээрээ дуудуулан бичүүлэн суумаар байна уу? Өөрсдаа мэдваа.
Гомо  Хамбууш, Мянган бузар хоёр хүний эрхээ сайн эдэлсэн ч Бэлгийн Донгийн  нэг тэрэгний хоёр дугуйнууд юм.   Хичнээн хүний эрх гэлээ ч ХамБууш нь хүүхэд гаргахгүй, Бузар нь баахан өөр өөр эхтэй эцэггүй хүүхэд  энд тэндгүй нобарлож байх ямар хэрэгтэй юм. Бие биенийгээ нөхөж байгаа царай нь юм байх даа. Хоорондоо суувал яасын хоёр гоц донтой юм чинь. Залуу жаахан хүүхдүүдийг буруу замд уриалан дуудах хэрэг үгүйдэг. Нэр хугарахаар яс хугар гэдэг энэ буюу.  Тэдний амьдрал бидэнд хамаагүй байлаа ч тэр муу муухайгаа олон нийтэд суртчилаад байгааг нь хорон санаатай Монголыг мөхөөх зорилготонгууд л гэж бодох боллоо. Үгүй ядахдаа зовлонгоо яриад хүнд ухаарал хайрлавал яахав гэхсэн. Гэтэл муу муухайгаараа бахархан гайхуулж байгаа нь маш муу үр дагавартайдаг. Монголын төлөө чи юу хийв гэхэд хэлэх үгтэй, хийсэн үйлстэй баймаар.
Хар тийрэнд идэгдэхийн цагт Нохой  өвөл зунгүй хоёр үржиж, Хүн үржил нь зогсох муугийн л дохио ёрдог. Муу бүхнийг Тэнгэр ниргэг.

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.