ХАЙР ХАЙР ХАЙР

Зуугийн талыг наслахдаа Хайрын тухай бичих юм гэж санасангүй. Учир нь олон хүний жаргал зовлонтой хутгалдаж сонсож суухдаа Хайр гэдэг үгнээс болж ямар их тоглолт болдгийг нүдээр үзэж, чихээр сонссон бөлгөө.

Дал гарчихаад хайртай дахин учруулж өгөөч, ханьтай болмоор байна гэх эмээ, дөч хүрчээд дурлаж үзээгүй гэх залуу, дэндүү олдчоод сонгож чадахгүй будилах охин, хамтарч амьдарч өчнөөн амьдарчаад миний заяаны хань минь хаана байгаа бол гэж мөрөөдөх нөхөр, хайртай байтал хаяад явчихлаа эргүүлж авчирмаар байна гэх нулимас, жинхэнэ хайраа олмоор байна гэх гуйлтууд, тэрнийг надад дурлуулаад өгөөч, энэнийг цааш нь зайлуулаад өгөөч миний хайрыг уруу татаад байна гэх нэгэн байхад салмаар байна энэ хүнээс гэх хүсэлтээс гадна гомо, лэсби нар ирж үзүүлж байж билээ. Бүгд л хайртай холбоотой асуудлууд. За яахав эр эмийнх нь сэтгэлийг эрхбиш яахав ойлгоод байгаан. Туулж бас явсан юм болохоороо дагаж намираад л дуртайхан сонсох жишээтэй ч лэсби, гомо нь ирээд хичнээн хайраа яривч хар уур аяндаа хүрээд, хөөх нь холгүй салах жишээтэй. Би ямар бурхан биш бүгдийг нь засна гэж юу байдын гэвч чадах зүйлс байгаад, Онгод гээч нь таалаад оролц гэвэл оролцоноо оролцоно.

ЦААЗЛАХ МӨН ЧАНАРЫН АРД ЮУ БАЙДАГ БОЛ

Цаазлуулж буй хүн, түүний хор уршиг, ач холбогдол гэх мэт нүдэнд үзэгдэх, чихэнд сонсогдох тухай хүн бүрийн мэддэгтэй маргаад яахав. Харин бөө хүний хувьд Онгодоос сонссон мэдлэг, үеэ өнгөрөөсөн жишээнүүд, үнэн мөн чанарын тухайд хэдэн үг нэмэрлэмээр байна.

Үнэндээ замбын бидний цааз гүйцэтгэх ч гэж дээ. Хөгийн л юм санагддаг. Аа харин далд ертөнцийн тухайд бол Эрлэг дэнсээ гэж айхтар нарийн шалгуураар тэр сүнсний үйлийн үр болон үйлийн өрний тухай ойлголт маш нарийн явагддаг жамтай. 

1000 толгодтой байсан Парисын өнөөгийн дүр

Эртээ урдын цагт ургамал ногоо нь жигдэрсэн, урсах ус нь тунгалаг, өнгийн цэцэгс алаглаж, модод нь найгасан, олон амьтан хөлхөлдсөн онцгой сайхан байгаль дунд хэсэгхэн хэсэгхэн талбайдаа эзэн сууж амь зуулгаа явуулдаг ард олон байсан уу гэвэл байсаан байсан юмсанж.

ХҮҮХДҮҮД ЮУ СУРАХ НЬ ЧУХАЛ ВЭ

Хувийн сургуулиудын төлбөрийн хүснэгтийг хараад дуугүй байж чадахгүй нээ. Хэн нь хүүхдээ юундаа сургах, хэдийгээ төлөх нь хамаагүй байлаа ч эцэг эхийн нөлөөгөөр энэхүү орчинд өсч буй тэдгээр үрс ч Монголын маань ирээдүй учраас анхаарч бас бодох сэрэх зүйл бас байх юм.

Өндөр төлбөртэй сургуулиудын давуу талыг хүмүүс тухтай орчинтой, илүү олон зүйлд сургадаг, сонгосон хичээлийг нь мэрэгшлийн өндөр чадвартай багш заана, цөөн хүүхэдтэй учраас багш нар хүүхэд нэг бүрчлэн анхаарч ажиллана. гадаад багштай, хариуцлага өндөртэй, аюул багатай, том болоод өндөр мэдлэгтэй болж, гадаадад ажиллахад дөхөмтэй, сайхан амьдарна гэх мэт олон зүйлийг бодон сонголтоо хийдэг. Үр хүүхдийнхээ сайн сайхны төлөө бүх л зүйлээ зарж чадах сэтгэл зүрх, хайр байгаа нь маргаангүй ээ.

ОВШААРЧДАД ХЭЛЭХ ҮГ БАЙХ ЮМ

Та бүхэн ямар аргаар яаж ийж байгаад Овшаарчид болсон нь надад хамаа ч үгүй. Магад би ч мэдвэл зохихуйг мэдэхгүй байсан бол бас овшаарчин болж ч магад гэж өөрийгөө хүлээн зөвшөөрнөө. Нээрээ тэр их мөнгийг чинь яалтай билээ дээ. Баян гээд надад бурхан олон ам, онцгой эрхтэн илүү нэмж өгөөгүй болохоор хоол идэх ходоод маань ч бусдын л адил нь гаслантай. Баян болоод болоод өдөрт 10 литр хоол орохгүй л юм байна ш дээ. Цатгалдаад, гүзээ томроод, гутлаа ч өмсөж чадахаа байлаа. Хөл маань хаа ч байгаан харагдах юм алга дээрээсээ. 

Монгол гэх нэрийн тухайд

МонГол гэж дэлхийд данстай, дээдлэх түүхтэй эх орноороо би бахархнам.

Бөө болохоосоо өмнө МОНГОЛ гэх нэрийн тухайд бодож явсангүй ч уншиж явсан түүх бий. Мөнхийн Гал гэсэн утгатай үг. Дуудлагаараа ийм болсон гэж уншаад тийм л юм байхдаа гэж бодож явжээ. 

Боол болох ч учиртай гэв үү?

Онгодуудаас сонссон хачин юмс, үлгэр домгийн мэт амьдрал үргэлжилсээр. 

Өнөө хүртэл миний үзсэн кино, уншсан номд боолын тухайд ямар ч эрх мэдэлгүй, зодуулж нүдүүлж, гинжлэгдсэн, үхсэн ч гарзгүйгээр харьцдаг юм байна гэдгийг ойлгож итгэдэг билээ. Боолд ямар ч эрх чөлөө байхгүй. Үхэх хүртлээ ажиллах ёстой гэсэн дүрэм үйлчилдэг хүсээд байхаар амьдрал биш гэсэн хатуу ойлголт бидэнд бий. Мөн биднийг бага байхад Монгол орон минь боолын нийгэмийг алгассан бөгөөд капиталист нийгэмийг морьтойгоо харайгаад л гарчихсан зургаар ухуулдаг байж билээ. Ямар гээчийн азтай, золтой хэрэг вэ? Энэ муухай юмнаас орос ах нар л аварсан гэсэн ойлголтоор ЗХУ болон Монгол эх орноороо бахархдаг байваа хөөрхий гэж. 

Чандмана

Чандман, Чандмань, Чандмана аль нь зөв бэ?

Онгод Тэнгэрүүдийн тайлбарснаар бол ЧАНДМАНА гэсэн утгатай үгийг Чандмань, Чандман гэх мэтээр бид буруу бичдэг ажээ.

ЧАНДМАНА гэсэн утга нь ЧАНД буюу хатуу сахих биелүүлэх.

МАНА буюу манах, сахих гэсэн хоёр язгуур үгийг нийлүүлбэл ХАТУУ САХИЖ ХАМГААЛ гэсэн утга бүхий онцгой анхааруулсан үг байхнээ.

Монголчууд бидний мэндчилгээ

Мэнд мэдэх учирт цаг хугацаа бас агуулга байсныг ажимгүй явжээ хөөрхий би.

Амар амгалан байна уу?

Сайн байна уу?

Юу байна? гэх гуравхан мэндчилгээний учир начир өөр байсныг Онгодуудаас сонсоод бусад асар олон мэндчилгээг судлаж анхаарвал бас л сонин санагдлаа.

АРСЛАНТАЙ АВДАР

Намайг бага байхад айлуудын хойморт арслантай авдар байдаг байж билээ. Миний эмээгийнх бас үеэл эгчийнд ч бас байна. Энэ авдарт чихэр, нарийн нарийн гоё юмс хадгалах учир авдраа уудлах эмээ, эгчийнхээ хажуугаар л сонин хачин ховрын барааг нь үзэж, чихэр иднэ. Сонгууль өгөх өдөр болон баярын өдрөөр л авдар онгойж торгон ганган дээлээ гаргаж өмсөх эмээ, эгч нарынхаа баяр хөөрийг бид бас харж өссөн дурсамж сэргэх сонин яриаг Онгодуудаасаа сонссоноо хуваалцъя.

Тахилга хийх учир юу вэ

Амар байцгаана уу.

Яагаад бүх шашиныхан болон далд ертөнцтэй холбоотой бүхэн зан үйл, тахилга хийдэг юм бол гэж та бодож үзээрэй. Хорвоо ертөнцийг ил ба далд гэсэн хоёр ертөнцөд хуваана. Ил ертөнц нь нүдэнд үзэгдэн, гарт тэмтрэгдэн, биежиж бодижсон зүйл. Далд ертөнц нь хий бие, хийсгэлэн дүртэй, төсөөллийн орон зай. Хүн бүр өөр өөрийнхөөрөө төсөөлөн бодож болдог зүйлс.

ЧИМЭЭГҮЙ ТАХАЛ

Монголчуудаа бодоцгооё.

Алив дайн дажин эхлэхэд заавал шалтгаан хэрэгтэй. Шалтгааныг өчүүхэн шалтгаар өдөөд чүдэнз зурах төдийд л дайн эхэлдэг. Гэвч бүх дайн дажинд бэлтгэл хэрэгтэй. Хүчтэй ч бай, хүчгүй ч бай заавал зорилго, бэлтгэл хэрэгтэй.

Жишээлбэл. Өнөөгийн нөхцөл байдалд Хужаа нар Монголыг хэрхэн эзлэхээр төлөвлөж буйг задлан бодоцгооё. 

Бэлтгэлд дайныг эхлүүлэх санаархагч тал;

1. Эзлэх орныхоо тухай мэдээлэл маш чухал. (Өөрсдийн тагнуул туршуулуудыг шургуулах, гар хөл бологчдыг хахуулдах, тэднийг эрх мэдэлтэй болгох, Монголын тагнуулуудыг илчилж мэдээлэлгүй болгож мухарлах, гол гол нууц мэдээллүүдийг авах гэх мэтээр сул талуудыг нь сайн мэдээд төлөвлөгөөгөө боловсруулна) 

Эр эмийн хайрыг дурлал гэмү

Эр, эм хүйстэн харилцан татагдах хайрыг дурлал гэмү

“Эр эмийн хайрыг дурлал гэмү” хэмээн жам ёсны хайрыг эрт үес эцэг өвгүд тодорхойлжээ. Үүнээс бусад хайр дурлалаас үүдэх мэдрэмж, тачаал, хурьцал нь мэдээж жамын хазгай болно. Үүнд; эм эмтэйгээ, эр эртэйгээ, аль алинг нь сонирхох, олуул нэг дор, хүүхдийг сонирхох, харгислаж дурших гэх мэт гаж үйлдлүүд нь сэтгэхүйн эмгэг гажиг өвчлөлүүд орно. Эдгээрээс өнөө цагт лэсби, гомо, трансжендер гэсэн нэршилтэйгээр түгэн дэлгэрч, хүний эрх гэх уриан дор энэ хүмүүсийг өмгөөлөн хамгаалах, өөгшүүлэн дэмждэг болжээ. 

Уриалга

Амар байцгаана уу. Гэрлийн өргөөний гишүүд дэмжигчид болон Монголчууд аа. Маш их үйлтэй, зав муу байтал тэвчихийн аргагүй мэдээллүүд гарах боллоо. Хужаа нарыг тэсч байх тэвчээр алдагдаад эхлэх нь байна шүү.

Эцэг өвгүдээс бидэнд оюун ухаан, хүч хөдөлмөр, амь насаа зориулан үлдээсэн МОНГОЛ ТАВАН ТУСГААР ТОГТНОЛ-д минь улам бүр аюул заналхийлж эхэллээ. Монголд нүүрлэсэн муу муухай бүхэн илрэн илжрэн унах цаг улам бүр л ойртож байна.

Олон онгод дээдүүд үйлээ сайтар хийж, тэдний булай булхайг өөрөө өөрсдөөр нь илчлүүлэх үйлүүд амжилттай хэрэгжиж, хананы ард шивнэсэн, ханцуйн дотор гулгуулсан бүхэн илэрч, хэрээ хэрээнийхээ харыг гайхав гэгчээр л хэмлэлдэж эхэллээ. Цаашид ч бүр хөгөө чирэх болно. Өндрөөс өршөөлгүй унах бүхнийг бидний цаг үе харж, Тэнгэрийн гэсхээл газарт хэрхэн явагдахыг, нэгний буруу үйлд нийтээрээ гэм үүрдэг Жамыг таних болно. Чиний хийсэн гайг амьдад чинь гэмгүй үр чинь үүрэх гашуун зовлонг харах олон хүн бий.

2. МОНГОЛ ЗУРХАЙН СУДАР

МОНГОЛ ЗУРХАЙН СУДАР

Ишлэл:  ХОЁР

...ЧИНГИС ХЭМЭЭХ НЭРИЙГ

ХҮҮДЭЭ ТАЙЛАХ ОЮУН ҮГҮЙ БОЛОВЧ

ЧИНГИС ХААНЫГ МУУЛАХ АРГААР

ӨӨРИЙГӨӨ ӨРГӨХИЙГ ОРОЛДОХ

БӨӨ, БӨХ ГЭГЭЭРЛИЙН УТГЫГ ГЭЭЖ

ХҮЧИЙГ АЛДААД

БҮТЭН УЛС ГЭРИЙН НИЙХЭМИЙН

ГЭРЧ ГЭДГИЙГ ЭСЭРГҮҮЦЭЭД

БҮДҮҮН, НАРИЙНЫ ХООРОНДОХ

ӨРСӨЛДӨӨН МЭТЭЭР ГҮТГЭН ХЭЛЖ

БОХИР, ЦЭВЭР ХОЁРЫГ ХОЛИХОД АШИГЛАЖ

ЭХЛЭХ ЦАГ ИРНЭ... гэжээ.

Эргэцүүлэл:

Көөх бас яаж ингэж мэдэж, чадаж байнаа? Үзмэрч үү, зурхайч уу, лам уу, бөө юу, бурхан уу, чөтгөр үү яахаараа ингэж цоо мэргэн хэлээд байнаа???

Яг одоо, энэ цаг үед энэхүү зурхайн болзлыг маргаангүй хангасан БААБАР болон МОЛОР-ЭРДЭНЭ  гэгч гаж сэтгэгч, харанхуй философич, түүхийг гуйвуулагчид, үндэс угсаагаа доромжлогч нар, Монголоос ичиж ихэрхэн цэцэрхэвч, дэлхий тэднийг тоохгүй учраас өөр улс оронд ажил олддоггүй нөхдүүд бий бий.

1. МОНГОЛЧУУДЫН АВРАЛЫН СУДАР

МОНГОЛ ЗУРХАЙН СУДАР

Ишлэл: НЭГ

...МОНГОЛ НЭРИЙГ ТАЙЛЖ ҮЛ ЧАДАХ ТУРАНХАЙНУУД

ДЭЛХИЙН ХЭМЖЭЭНД ШИЙДНЭ ГЭЖ

ӨЛСӨЖ, ХИЙСЭХ ЦАГ ИРНЭ... хэмээн “Цөвүүн цаг ирнэ” хэмээх гарчигт  бичсэн байгаа  нь биелэлээ олжээ.

Иймд энэхүү судар бол Монголчуудын зурхайн судар байж таарна.